SYMBOLICZNY GRÓB OFICERÓW POLSKIEGO LOTNICTWA W PUSZCZYKOWIE KOŁO POZNANIA

Na cmentarzu parafialnym w Puszczykowie, na płycie nagrobnej rodziny Gidaszewskich możemy odnaleźć symboliczne upamiętnienie dwóch członków rodziny – braci, oficerów lotnictwa, którzy w sposób tragiczny stracili życie w czasie II Wojny Światowej. Jeden zamordowany przez Sowietów w Katyniu, drugi zginął w katastrofie lotniczej podczas wykonywania misji bojowej. Upamiętnienie ma charakter wyjątkowy z uwagi na rzadką zbieżność faktów – dwaj bracia, oficerowie lotnictwa, to samo miejsce upamiętnienia. Jest to jakże wymowne -poprzez swój tragizm – miejsce pamięci lotniczej na mapie Polski.

Kim byli bracia Gidaszewscy – oficerowie – lotnicy, upamiętnieni w Puszczykowie?

Stanisław Gidaszewski urodził się 8 maja 1913 r. w Kiełczewie. Ukończył Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja w Krotoszynie i Szkołę Podchorążych Lotnictwa – Grupa Techniczna w Warszawie. Po promocji na pierwszy stopień oficerski – podporucznika – został skierowany do pełnienia służby w 3 Pułku Lotniczym w Poznaniu-Ławicy. Pełnił obowiązki oficera technicznego 34 Eskadry Rozpoznawczej. Był też dowódcą obsługi w pułkowej Szkole Podoficerskiej. We wrześniu 1939 r. ppor. Gidaszewski, będąc w składzie personelu 3 Bazy Lotniczej w Poznaniu–Ławicy ewakuował się na wschód. Był wówczas dowódcą plutonu obsługi samolotów. Po kilkunastu dniach ppor. Gidaszewski dotarł na południowo-wschodnie rubieże Rzeczypospolitej, gdzie dostał się do niewoli sowieckiej. Trafił do obozu jenieckiego w Kozielsku, skąd zdążył jeszcze wysłać list do rodziny. W kwietniu 1940 r. został zamordowany przez Sowietów w Katyniu. Spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, 1020 km od Puszczykowa. W 2007 r. Stanisław Gidaszewski został pośmiertnie awansowany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na stopień porucznika. Warto dodać, że pamięć o por. Stanisławie Gidaszewskim jest kultywowana w Krotoszynie i Kościanie. W Poznaniu natomiast por. Gidaszewski posiada „swoje” drzewo – „Dąb Pamięci” – wraz z tabliczką pamiątkową. Znajduje się on przy ul. Bukowskiej w rejonie Pomnika Zdobywców Lotniska Ławica.

Walerian Feliks Gidaszewski urodził się 16 listopada 1917 r. w Kiełczewie. W 1938 r. ukończył Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja w Krotoszynie. Po kampanii wrześniowej 1939 r. przedostał się do Francji. Tam zgłosił się do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Polskiego w bazie Lyon-Bron Przydzielony został do lotniczego personelu technicznego. Po klęsce Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Tam służył w 305 Dywizjonie Bombowym Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, w składzie personelu latającego. Był podporucznikiem-radiooperatorem i strzelcem pokładowym. Jedna z jego misji bojowych na bombardowanie Niemiec zakończyła się tragicznie. Nocą z 26 na 27 lutego 1942 wystartował samolotem Wellington Mk II SM-R (nr W5423) z lotniska RAF Lindholme w Anglii z zadaniem bombardowania Kilonii. Załogę bombowca stanowili por. Jan Orzechowski (pierwszy pilot), ppor. pil. Stanisław Żeromski (drugi pilot), kpt. obs. Aleksander Golczewski (nawigator), ppor. Walerian Feliks Gidaszewski (radiotelegrafista) oraz kpr. Edward Cegłowski (strzelec). Nad celem samolot został uszkodzony ogniem artylerii przeciwlotniczej. Z tego względu podjęto decyzję o przymusowym lądowaniu w okolicy miasteczka Tønder w Danii. Niestety przy lądowaniu bombowiec eksplodował i cała załoga zginęła na miejscu. Podporucznik Walerian Feliks Gidaszewski spoczywa na cmentarzu w Aabenraa w Danii, około 580 km od Puszczykowa. Został odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznym i Medalem Lotniczym.

Groby polskich żołnierzy, którzy oddali za wolność i niepodległość Ojczyzny rozsiane są po całym świecie. W naszych małych Ojczyznach możemy spotkać skromne adnotacje na grobach rodzinnych, przez co pamięć o nich żyje, ale nie tylko w gronie najbliższych. W listopadzie 2022 r. podczas mojego spaceru historycznego po cmentarzu w Puszczykowie po raz pierwszy miałem okazję zapoznać uczestników z historią dwóch lotników – braci Gidaszewskich.

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

Opracował: Robert Kiszkurno

(Puszczykowo, dnia 16.12.2022 r.)

POST SCRIPTUM:

W dniu 2 listopada 2022 r. informację wraz ze zdjęciem symbolicznego grobu por. Stanisława Gidaszewskiego i ppor. Waleriana Feliksa Gidaszewskiego, przesłałem do „Niebieskiej Eskadry” – ogólnopolskiej bazy danych, powstałej w celu upamiętnienia polskich lotników, którzy oddali swoje życie w obronie Ojczyzny. Obecnie lokalizacja tego wymownego grobu oficerów lotników – dwóch braci Gidaszewskich jest już znana i dostępna dla wszystkich w przestrzeni publicznej, nie tylko w Puszczykowie.

https://www.niebieskaeskadra.pl/?control=8&id=8901&title=walerian-feliks-gidaszewski

https://niebieskaeskadra.pl/?control=8&id=8902&title=stanislaw-gidaszewski

Podczas opracowywania powyższego materiału korzystano z następujących źródeł:

• Przemysław Dymek – 3 pułk lotniczy. Seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w Kampanii Wrześniowej, Wydawnictwo Ajaks, 2021 r.
• Lista Krzystka – Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii https://listakrzystka.pl/
• Portal Instytutu Pamięci Narodowej – Katyń 1940 https://katyn.ipn.gov.pl/
• Robert Kowalski, Krzysztof Wielgus, Lotnicza historia, archeologia i tradycja miejsca, materiały z konferencji naukowej Nowy Targ 13-15 września 2002, Nowy Targ 2002
• Zdjęcie por. Stanisława Gidaszewskiego publikuję dzięki uprzejmości rodziny porucznika.
• Zdjęcie ppor. Waleriana Feliksa Gidaszewskiego publikuję za zgodą i dzięki uprzejmości pana Grzegorza Sojdy.